Bisfenol A (BPA) to organiczny związek chemiczny od dawna masowo używany do produkcji różnych przedmiotów z tworzyw sztucznych. Dodaje się go do produkcji m.in. opakowań do przechowywania żywności i napojów, zabawek, uszczelniaczy dentystycznych, rur dostarczających wodę, sprzętu sportowego, papieru termicznego w kasach, płyt CD i DVD. I choć dziś uważa się, że może być szkodliwy dla zdrowia, to nadal jest produkowany.

Co to jest bisfenol A (BPA)?

Bisfenol A (BPA) został po raz pierwszy zsyntetyzowany przez rosyjskiego chemika Aleksandra Dianina w 1891 r. Otrzymano go w procesie kondensacji z acetonu (A) i dwóch cząsteczek fenolu. Do masowej produkcji przedmiotów z plastiku wprowadzony został w 1957 r. Jego roczne zużycie wynosi ok. 3,6 milionów ton rocznie.

Jak BPA wpływa na zdrowie?

Okazuje, że BPA wywiera działanie hormonopodobne, więc może zaburzać równowagę hormonalną w organizmie człowieka. Może wiązać się z receptorem estrogenowym. Oprócz tego sugeruje się, że substancja ta ma upływ na układ immunologiczny zwiększając ryzyko wystąpienia alergii, a nawet może mieć działanie karcynogenne, tj. zwiększać ryzyko zachorowania na nowotwory.

Pomimo że BPA jest słabo rozpuszczalny w wodzie, to do organizmu dostaje się głównie drogą pokarmową. Może być również absorbowany przez skórę (np. przez kontakt z zabawkami) i wziewnie przez układ oddechowy. W badaniach klinicznych u ludzi stężenie BPA mierzy się moczu, co jest dobrym wskaźnikiem ekspozycji na tę substancję. Okazuje się, że u dzieci stężenia BPA w moczu są wyższe niż u dorosłych prowadzących taki sam tryb życia, co tłumaczy się większą konsumpcją żywności w stosunku do masy ciała i różnicami w metabolizmie. Zatem dzieci są bardziej narażone na szkodliwe działanie BPA.

Pomimo doniesień o niekorzystnym wpływie BPA na zdrowie, pierwsze wytyczne dotyczące tej substancji zostały opublikowane dopiero w 2009 r. Wtedy Amerykańskie Towarzystwo Endokrynologiczne wydało oficjalne oświadczenie w sprawie niekorzystnego wpływu bisfenolu A na układ hormonalnych człowieka. W 2012 r. FDA zakazała używania BPA w butelkach dla niemowląt, jednak pozostały inne opakowania takie jak np. puszki i kartony do przechowywania mleka, plastikowe naczynia, zabawki, pojemniki na kosmetyki i pojemniki na wodę. Na ekspozycję na BPA narażone są również kobiety w ciąży i rozwijający się płód. Dla nich nie ma żadnych regulacji i wskazówek, a jedno z badań prowadzone w warunkach laboratoryjnych wykazało zwiększone gromadzenie się BPA w łożysku. To może mieć potencjalnie niekorzystny wpływ na rozwój płodu.

Niewiele jest badań, które we właściwy sposób dokumentują wpływ BPA na zdrowie. Ogólnie trudno jest zbadać odległy w czasie wpływ danej substancji na ludzkie zdrowie. Wymaga to prowadzenia wieloletnich badań i sporych inwestycji. Jedno z takich badań ukazało się ostatnio w czasopiśmie Journal of allergy and clinical immunology. W badaniu wzięło udział ponad 5,5 tys. kobiet w ciąży i ich potomstwo. Zespół naukowców pod kierunkiem dr Kathleen Donohue z Columbia Center for Children’s Environmental Health wykazał, że ekspozycja na BPA zwiększa ryzyko wystąpienia astmy u dzieci. Nie stwierdzono podobnej zależności po ekspozycji na BPA w trzecim trymestrze ciąży, a późniejszymi zachorowaniami na choroby alergiczne u dzieci.

1. Donohue KM, Miller RL, Perzanowski MS, Just AC, Hoepner LA, Arunajadai S, Canfield S, Resnick D, Calafat AM, Perera FP, Whyatt RM. Prenatal and postnatal bisphenol A exposure and asthma development among inner-city children. J Allergy Clin Immunol. 2013 Mar;131(3):736-742.e6. doi: 10.1016/j.jaci.2012.12.1573.
2. Benachour N, Aris A. Toxic effects of low doses of Bisphenol-A on human placental cells. Toxicol Appl Pharmacol. 2009 Dec 15;241(3):322-8. doi: 10.1016/j.taap.2009.09.005.
3. Takeda Y, Liu X, Sumiyoshi M, Matsushima A, Shimohigashi M, Shimohigashi Y. Placenta expressing the greatest quantity of bisphenol A receptor ERR{gamma} among the human reproductive tissues: Predominant expression of type-1 ERRgamma isoform. J Biochem. 2009 Jul;146(1):113-22. doi: 10.1093/jb/mvp049.

(Przeczytany: 628 razy)